Monday, October 22, 2007

Chin/Lai Mi Thangphawknak Tul!

Video Thucah zoh aw:

Chin miphun lakah tthangphawknak thar a tul, tlacam cio uhsi!

Kan Chin miphun Khristian kan sinak kum 100 lenglo asizo, Ram Dinkhawm Kawl Rampi zawm in Mirang (Britist) hnen ihsin zalennak kan laknak kum 50 zikte asi zo, kan pupa rirai biaknak kan tlansan thawknak kum 100 lenglo asi zo, kan pupa san, mirang pawlin inrak tuahsak cawp mi-uk, lal san a cemnak kum 50 asi cuahco thlang, a tulai fang kan ram le kan miphun thuanthu kan zoh tikah, a tuvekin kan feh vivo asile, kan miphun hmailam cu ziang in in hngak ti mi tampi thinlung sungah afiang zet ding. Curuangah kan ram kan miphun thuanthu tuah tha in, Pathian lunghmui zawngin kan ram thuanthu a feh thei nak ding hrangah thangphawknak thar, cangvaihnak thar a tul.

Biaknak lam kan zoh asile biaknak lam pawl thenthek awknak ruangah unau sungkhat duhdaw aw derhdo in rawl ei tlang thei nawn lo, thiltha tuah tlang thei nawn lo in mi tampi an um.Kawhhran thenthek awknak ruangah khawtlang senpi vangtlang hrang thiltha tuah tlang thei nawn lo in hmun hrekhat ah huat awknak tiang a thleng. Khawte pakhat sung hmanah hmunkhatah lungrualten Pathian be tlangin le thutha ruat tlang thiltha tuah tlangin a um thei nawn lo mi tampi an um zo. Biaknak lamah a hlawhhtling maw tling lo ti cuai kan tlai awknak cu thlarau rah lam in sinawn loin ramdang bawmnak ($) ziangzat a ngah thei tihi hmun tampi ah cuai thlai awknak asi thlang. Biaknak lamah kan zoh tikah Khristian sakhuanak kan ramah a thlen thawk ih kan biak inn sakdan kel, mirang ramih biak inn sakdan kan cawnmi vekin, Biak Inn tung kengkeng, a lu zum tiotio in sakmi biak inn sungah Pathian biak tik lawngah Pathian a lung a awi ding vekin kan ruat theu. Pawlkhat le pawlkhat karlak dodal awknak, rem awk lonak, huat awknak in milai pehtlaih awknak karlakah hmun a luah kau tuk zo. Kan thlarau mi sinak cuai kan thlai awknak le tlan kan zuam awknak hi, kawhhran pehtlaih awknak pawl hi a thar in tuaithar a tul, kan siatha theihnak hi thutak thlarau in a nuntersal a tul. Duhdawtnak in zumtu zapi ten Khrih ah insang khat milesa kan si ti hnak in mai kawhhran bul lawng duhsak awknak, kawhhran dang pawl dodalnak, relsiat awknak, thu tha lo lam in khua a luah kau tuk zo. Khrih ralkap, lakah pakhat le pakhat ziangtin thlarau ral kan do nakah kutkai in kan bawm aw tawn thei ding, timi ruahsannak hnakin zuam awknak le lamtang tuah awknak, simsiat awknak, thiltha tuah tlang thei lonak, thu tha ruat lang thei lonak, el tai awknak, iksik awknak, tvp, thilthalo in Khrih zumtu mi tampi thinlung sungah hmun a luah kau tuk zo. Thangphawk nak thar kan tul, cangvaihnak thar kan tul zo.

Sumdawnnak lam kan zoh asile, khualan kan pupa san lai ih kumtin thawn aw vivo mi, lo thlawh dan cu a tutiang kan ramsung misa pawl a tamsawn pum cawmnak le ei in hawlnak asi lai hrih. Leitlun khawmual kan zoh asile miphun dang pawl cu vanah an kai, thansohnak phunphun thawn tlan an zuam awk rero laiah lairam ah a ummi kan milesa pawl cu tui hlan kum 1000 lenglo milai pawl nuntu khawsak dan in kan nung, ei in kan hawl lai. Kan ram sungah company, factory, le hnatuan tampi suah pi in ei in hawlnak thar zianghman suahpi mi kan nei lo. Kumpi hnatuan nak lam kan zoh asile central level hnatuan, upa dinhmun tha hmuahhmuah cu kawlpawl kutsungah a um theh, kawl kumpi thawn hna a tuan tlang tu pohpoh cun kawl ralkap uknak hnuai ah ei ruk nak, dik lonak, hrawhhrawlnak pawl lungrualpi a tul ringring. Sumdawnnak lamah kan zoh asile hnawhthuh pek awknak, ei ruknak, thiltha lo rittheih le mipi siatsuahnak lam thawn sum dawng tu pawl lawngin hlawknak tambik an ngah ih milian le mi nei nung an cang. Sumdawnnak le ei le in kan hawlnakah dingnak le diknak in hmun a nei nawn lo, sumpai ngahnak, mimal hlawknak asi poh ahcun ziangvek khal tuah a thiang theh in mi tampi thinlung sungah ei le in hawlnak ah dingnak le diknak in hmun le ram a nei nawn lo.

Khua hlan pupa san lai ahcun nuhmei le mi farah nau ta cu khawsung ih nei nung le milian, khawtlang in bawm le sawmdawl an rak si theu. A tu ahcun bum awknak, nekcep awknak, midang mithli tla cingin mimal hlawknak duhnak, mi zawn ruat thiam lonak, tvp, thatlonak in kan miphun ei in hawlnak ah khua a luah kau tuk zo.

Ram le miphun thu kan zoh asile 1948 ih Falam khawlipi ah Chin miphun pupa pawl lungrualnak cu nampil theh asizo. Chin miphun zapi te lungrual ten kutkai in ziangtin kan miphun kan cawisang ding timi ruahnak cu a hlo vivo. Pakhat le pakhat karlakah mai hrin, mai khua, mai peng, mai ramthen, mai party, mai rualpi, mai mibur, mai pawl (kawhhran pi), tvp, in milai pehtlaih awknak ah duhsak bik awknak, thleidan awknak, huat awknak, lakhran awknak, midang huatnak, tvp, thutha lo lam in kan miphun hruai tu pawl thinlung sung tiangah hmun a luah kau tuk zo. Kan upa le ram hruaitu ding tiah kan ruahsan mi pawl khal senpi vangtlang thawn a peh par mi, ram le miphun thuanthu tuah tha dingin thilta tuah tlang ding le thutha ruat tlang dingin duhdawtnak, rinsan awknak, le tairialnak thawn to tlang, thuruat tlang le hma lak tlangnak a um lo tluk asi. Mimal, mibur, mai pawlkom, le mai sungkua, mai hrin, mai mibur, tvp, thatnak le hlawknak duhnak hin ram le miphun mi senpi hrang ruatnnak cu a cim neh zo. A tu santhar san hi a tuvekin a feh vivo asile kan hmailam cu ziangin in hngak ti cu zapi theih asi ko lo maw? Thangphawknak kan tul, kan thinlung khawruahdan tuaithar a tul, ram le miphun hrang kan sunmang (national vision) tuaithar le thuruat tlang a tul. Hmuntinah pawlkom awknak kan neih mi tete zoh asile senpi vangtlang in ziang kan tulih ziangtin ziang lamzin zawh in thiltha kan tuah tlang thei ding tiah kan pu kan pa pawlin an rak neih mi dingnak le felnak thinlungput thawn senpi vangtlang huap thinlung khawruah thianghlim ten khawruah tlang nak a mal sinsin. Hmuntin ramtinah kan pawlkom awknak pawl zoh asile kan Chin miphun, kan Chin ram mi senpi zapi huap le hmailam saupi hrang huap in thuanthu tuah that theinak ding lamzin hawl tlang hnakin mai khawsung, mai umnak hmun bite, mai kawhhran, mai hrin, mai hnampi, mai sungkhat, mai lamtang, tvp, mibur malte thatnak le hlawknak ding sawn in khua a luah tam sawn thlang. Thangphawk nak thar kan tul, kan khawruahdan, mibur cangvaihdan le lungput tuaithar in lamzin thar kan hawl a tul. Cutin si loin a tuvekin kan feh vivo, kan miphun thuanthu san tiluang in a fen vivo asile kan duh lo zet mi, kan miphun thuanthu tuahsiattu, tise luang in kan duh zetmi a siatsuah mi le kan mipi duhmi a tlamtling lomi tampi kan tawng lai ding.

Curuangah, ka san mino, ka khukhri hruai, ulenau pawl, biaknaklam thaten zoh uhsi: Pathian Thlarau in Pathian duhzawngin lam in hruai in Pathian thlawsuah kan co thei nak dingah huat awknak, kawhhran pawl thlei dan awknak, leitlun tisa thuruahnak thawn kawhhran sungah politics, lamtang hawl awknak, pawl sawm awknak pawl tanta in Pathian lunghmui zawng ziang asi timi hawl tlang thlang uhsi. Miphun pakhat, thlarau pakhat kaihruai mi le Pathian pakhat bia kan si vekin pumkhat sinak thinlung nunpi thlang uhsi.

Ram le miphun thu khalah miphun pakhat, tumtah pakhat, le thuanthu pakhat hlawm aw aw kan sinak nunpi in pumkhat thinlung nunpi uhsi. Hrin le hram, pawlkom le mibur karlakah huat awknak, thleidan awknak pawl cu kan miphun siatsuah tu asi tiah do in pumkhat thinlung nunpi uhsi. Pawlkom kan neih mi tinah kanmai khua le ram pakhat, pawlkom pakhat hrang lawng si loin kan miphun, kan ram, senpi vangtlang hrang hmalaknak thape tu, bawmtu, le cak ter tu si thei dingin zuam cio uhsi.

Sumdawnnak lam khalah ziangtin kan milesa, kan miphun in leitlun khawmualah santhar tlanzuam awknakah kan tel ban lo hmanah kan miphun siatsuah thei tu, ei ruknak, hnawhthup, le thiltha lo le mipi siatsuah thei sumdawnnak le midang mithli tla ter tahratin mimal hlawknak pawl tlansan in kan miphun senpi vangtlang ziangtin hma kan sawn thei ding timi ruat in hma la tlang cio uhsi.

Ka dunglam ah kan hmuh tonmi pawl hi zirnak ah hmang in a thupi sawn mi kan hmailam ah ziangtin ziangvek kan ram kan mipi hrangah thiltha kan tuah thei ding timi sawn hawl tlang in hma la tlang cio uhsi.Mi zo cio khalin kan tuahmi, kan tongmi, kan thinlungput hin kan miphun senpi vangtlang hrang thiltha a rahsuak ding maw a tuah siat ding?Lungawi,